گوشه ایی از تبلور علم و هنر ایران در زمان حکومت ترکمن ها

یکی از کشورهایی که ترکمن‌ها در شکل‌گیری تاریخ آن نقش بسزایی داشته‌اند کشور عزیزمان «ایران» است که به دلیل همسایگی تاریخی امپراطوری‌ها و دولت‌های مختلفی را در این کشور تشکیل داده و آثار معماری، علمی و هنری زیبایی را از خودشان به یادگار گذاشتند.
امروزه تاریخ ترکمن‌ها مخصوصا تاریخ اشکانیان، در دانشگاه‌های معتبر دنیا از جمله دانشگاه معتبر گرانادا در اسپانیا و دانشگاه تاریخ و باستانشناسی ملی رم ایتالیا، در رشته تاریخ ایران باستان تدریس می‌شود.

اساتید این دانشگاه بر این باورند ترکمن‌هایی که در ایران با نام «اشکانیان» حکومت کرده‌اند، نسبت به سایر ترک نژادهای جهان متمایز بوده و یکی از اقوام جدانشدنی این مرز و بوم هستند.
در دوره حکومت ترکمن‌‌های سلجوقی که مانند دولت‌های ترکمنی دیگر، همیشه پشتیبان علم و هنر بودند، از آسیای میانه تا ترکیه، مدرسه‌ها و کتابخانه‌‌های جدید احداث می‌شوند، در معماری، از هند تا ترکیه، نوآوری‌های زیادی شکل می‌گیرد، خوشنویسی، سفالگری، نساجی و فلزکاری پیشرفت می‌کند، رصدخانه‌‌ها و مراکز علمی جدید ساخته می‌شود، دانشمندان و شاعران جدید در آن دوره، در تمامی مناطق تحت حکومت ترکمن‌‌های سلجوقی ظهور می‌کنند، مثل امام فخر رازی، امام محمد غزالی، سهروردی، جوینی، جوزی، انوری، خاقانی، نظامی، بیهقی، خواجه عبدالله انصاری، اسدی طوسی، ناصرخسرو، عمر خیام، سنایی، عبدالرزاق اصفهانی، کتاب‌هایی مانند «الابنیه عن حقایق الادویه» در داروشناسی، «زادالمسافرین» در حکمت نظری، «کیمیای سعادت» و … نوشته می‌شوند.

پروفسور فاروق سومر

یا به استناد نوشته‌های پروفسور فاروق سومر در کتاب اغوزها منطقه‌ای را که ترکمن‌ها در یکی از دوران درخشان تاریخی خود سپری می‌کردند «ماوراءالنهر» می‌گفتند یعنی اراضی واقع در رودخانه‌های سیحون و جیحون، از این مناطق مذکور دانشمندانی همچون خوارزمی، بخاری، ماتریدی، فارابی، جوهری، «ابن سینا»، بیرونی و مرغینانی و سایرین ظهور می‌کنند.