نخستین رمان ایرانی که شخصیت اصلی اش نویسنده ای واقعی است

دارالمجانین از آثار برجسته محمد علی جمالزاده است. داستان این کتاب به صورت یادداشت های روزانه جوانی به نام محمود آغاز شده است. او که دانشجوی دانشکده پزشکی است عاشق دختر عموی خود "بلقیس" می شود. اما عمو مانع وصال آن هاست. البته داستان عاشقانه اهمیتی ندارد و نیمه کاره رها می شود. در این اثنا "رحیم" دوست نزدیک محمود، دیوانه و در تیمارستان بستری می شود. محمود ضمن ملاقات با او، با دیوانه ای به نام هدایتعلی خان که خود را بوف کور می نامد دوست می شود. گفتگو های آن دو و نقل آراء هدایتعلی خان محور داستان دارالمجانین را می سازد.
باری ارزش این اثر جمالزاده در جنبه فرا داستانی آن و تصویری است که از صادق هدایت به عنوان شخصیتی داستانی به دست می دهد و از آن می توان به عنوان نخستین رمان ایرانی یاد کرد که شخصیت اصلی اش نویسنده ای واقعی است.
نکته در خور توجه، پیش گویی جمالزاده درباره خودکشی هدایتعلی خان است که یک دهه بعد با خودکشی صادق هدایت جامه عمل می پوشد.

نقل از حسن میرعابدینی
بخارا. شماره 103