تخته نرد میراث هوش ایرانیان
ﻣﯿﺪﺍﻧﯿﺪ ﺗﺨﺘﻪ ﻧﺮﺩ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻭ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺍﺑﺪﺍﻉ ﺷﺪ ﻭ ﭼﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺯﯾﺒﺎ ﻭ ﻋﺒﺮﺕ ﺁﻣﻮﺯﯼ ﺩﺭ ﭘﺲ ﺁﻥ ﻧﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ؟
ﺗﺨﺘﻪ ﻧﺮﺩ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺰﺭﮔﻤﻬﺮ ﺑُﺨﺘﮕﺎﻥ، ﻭﺯﯾﺮ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪ ﺧﺴﺮﻭ ﺍﻧﻮﺷﻪ ﺭﻭﺍﻥ ﺩﺍﺩﮔﺮ ﺍﺑﺪﺍﻉ ﺷﺪ ﻭ ﺍﻣﺎ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﭘﯿﺪﺍﯾﺶ ﺁﻥ :
ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ ﺍﻧﻮﺷﻪ ﺭﻭﺍﻥ ﺧﺴﺮﻭ ﭘﺴﺮ ﻗﺒﺎﺩ، ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﻫﻨﺪ «ﺩﯾﻮﺭﺳﺎﻡ ﺑﺰﺭﮒ» ﺑﺮﺍﯼ ﺳﻨﺠﺶ ﺧﺮﺩ ﻭ ﺩﺍﻧﺎﯾﯽ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﻭ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺑﺮﺗﺮﯼ ﺧﻮﺩ ﭼﺘﺮﻧﮕﯽ ( ﺷﻄﺮﻧﺠﯽ ) ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﻬﺮﻩ ﻫﺎﯼ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺯﻣﺮﺩ ﻭ ﯾﺎﻗﻮﺕ ﺳﺮﺥ ﺑﻮﺩ، ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻫﺪﺍﯾﺎﯾﯽ ﻧﻔﯿﺲ ﺑﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺍﯾﺮﺍﻥ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ ﻭ « ﺗﺨﺖ ﺭﯾﺘﻮﺱ» ﺩﺍﻧﺎ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﮔﻤﺎﺭﺩﮤ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﺭ ﺳﺎﺧﺖ . ﺍﻭ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﯼ ﺑﻪ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻧﻮﺷﺖ : «ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻩ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﯿﺪ، ﺩﺍﻧﺎﯾﺎﻥ ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺎﯾﺎﻥ ﻣﺎ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﭘﺲ ﯾﺎ ﺭﻭﺵ ﻭ ﺷﯿﻮﮤ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺰﺩ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺍﯾﻢ ( ﭼﺘﺮﻧﮓ = ﺷﻄﺮﻧﺞ ) ﺑﺎﺯﮔﻮﯾﯿﺪ ﻭ ﯾﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺳﺎﻭ ﻭ ﺑﺎﺝ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﯿﺪ» .
ﺷﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﻞ ﺭﻭﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﯿﭻ ﯾﮏ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺎﯾﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯ ﭼﺎﺭﻩ ﻭ ﺭﻭﺵ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﯿﺎﻓﺖ، ﺗﺎ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺭﻭﺯ ﭼﻬﻠﻢ ﺑﺰﺭﮔﻤﻬﺮ ﮐﻪ ﺩﺍﻧﺎﺗﺮﯾﻦ ﻭﺯﯾﺮ ﺍﻧﻮﺷﻪ ﺭﻭﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﭘﺎ ﺧﺎﺳﺖ ﻭ ﮔﻔﺖ : « ﺍﯾﻦ ﭼﺘﺮﻧﮓ ﺭﺍ ﭼﻮﻥ ﻣﯿﺪﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﻭﻃﺮﻑ ﺑﺎ ﻣﻬﺮﻩ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﯽ ﺟﻨﮕﻨﺪ ﻭ ﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﺧﺮﺩ ﻭ ﺩﻭﺭﺍﻧﺪﯾﺸﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﭘﯿﺮﻭﺯ ﻣﯿﺸﻮﺩ .» ﻭ ﺭﺍﺯﻫﺎﯼ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﺯﯼ ﭼﺘﺮﻧﮓ ﻭ
ﺭﻭﺵ ﭼﯿﺪﻥ ﻣﻬﺮﻩ ﻫﺎ ﺭﺍ ﮔﻔﺖ .
ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻩ ﺳﻪ ﺑﺎﺭ ﺑﺮ ﺍﻭ ﺩﺭﻭﺩ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ ﻭ ﺩﻭﺍﺯﺩﻩ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﮑﻪ ﺑﻪ ﺍﻭ ﭘﺎﺩﺍﺵ ﺩﺍﺩ . ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ « ﺗﺨﺖ ﺭﯾﺘﻮﺱ» ﺑﺎ ﺑﺰﺭﮔﻤﻬﺮ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ . ﺑﺰﺭﮔﻤﻬﺮ ﺳﻪ ﺑﺎﺭ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺭﯾﺘﻮﺱ ﭘﯿﺮﻭﺯ ﺷﺪ . ﺭﻭﺯ ﺑﻌﺪ ﺑﺰﺭﮔﻤﻬﺮ ﺗﺨﺖ ﺭﯾﺘﻮﺱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺰﺩ ﺧﻮﺩ ﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﻭﺳﯿﻠﮥ ﺑﺎﺯﯼ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻭ ﮔﻔﺖ : ﺍﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺍﯾﻦ ﺭﺍ ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩﯾﺪ ﻣﺎ ﺑﺎﺟﮕﺰﺍﺭ ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﯾﻢ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﯿﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺟﮕﺬﺍﺭ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﯿﺪ .» ﺩﯾﻮﺭﺳﺎﻡ
ﭼﻬﻞ ﺭﻭﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺍﺳﺖ، ﺍﻣﺎ ﻫﯿﭻ ﯾﮏ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺎﯾﺎﻥ ﺁﻥ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ « ﻭﯾﻦ ﺍﺭﺩﺷﯿﺮ» ﺭﺍ ﭼﺎﺭﻩ ﮔﺸﺎﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺷﺎﻩ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﺟﮕﺬﺍﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻓﻠﺴﻔﻪ ﭘﯿﺪﺍﯾﺶ ﺗﺨﺘﻪ ﻧﺮﺩ؛
۳۰ﻣﻬﺮﻩ : ﻧﺸﺎﻥ ﮔﺮ ۳۰ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺭﻭﺯ ﺩﺭ ﯾﮏ ﻣﺎﻩ
۲۴ ﺧﺎﻧﻪ : ﻧﺸﺎﻥ ﮔﺮ ۲۴ ﺳﺎﻋﺖ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺭﻭﺯ
۴ ﻗﺴﻤﺖ ﺯﻣﯿﻦ : ۴ ﻓﺼﻞ ﺳﺎﻝ
۵ ﺩﺳﺖ ﺑﺎﺯﯼ : ۵ ﻭﻗﺖ ﯾﮏ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺭﻭﺯ
۲ ﺭﻧﮓ ﺳﯿﺎﻩ ﻭ ﺳﭙﯿﺪ : ﺷﺐ ﻭ ﺭﻭﺯ
ﻫﺮ ﻃﺮﻑ ﺯﻣﯿﻦ ۱۲ ﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺩ : ۱۲ ﻣﺎﻩِ ﺳﺎﻝ
ﺗﺨﺘﻪ ﻧﺮﺩ : ﮐﺮﻩ ﺯﻣﯿﻦ
ﺯﻣﯿﻦ ﺑﺎﺯﯼ : ﺁﺳﻤﺎﻥ
ﺗﺎﺱ : ﺳﺘﺎﺭﻩ ﺑﺨﺖ ﻭﺍﻗﺒﺎﻝ
ﮔﺮﺩﺵ ﺗﺎﺱ ﻫﺎ : ﮔﺮﺩﺵ ﺭﻭﺯﻫﺎ
ﻣﻬﺮﻩ ﻫﺎ : ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻫﺎ
ﮔﺮﺩﺵ ﻣﻬﺮﻩ ﺩﺭ ﺯﻣﯿﻦ : ﺣﺮﮐﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻫﺎ ( ﺯﻧﺪﮔﯽ )
ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻦ ﻣﻬﺮﻩ ﺩﺭ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﻫﺮ ﺑﺎﺯﯼ : ﻣﺮﮒ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ
ﺍﻋﺪﺍﺩ ﺗﺎﺱ :
۱ – ﯾﮑﺘﺎﯾﯽ ﻭ ﺧﺪﺍﭘﺮﺳﺘﯽ
۲ – ﺁﺳﻤﺎﻥ ﻭ ﺯﻣﯿﻦ
۳ – ﭘﻨﺪﺍﺭ ﻧﯿﮏ ؛ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﻧﯿﮏ ، ﮐﺮﺩﺍﺭ ﻧﯿﮏ
۴ – ﺍﭘﺎﺧﺘﺮ ( ﺷﻤﺎﻝ ) ، ﻧﯿﻤﺮﻭﺯ ( ﺟﻨﻮﺏ ) ، ﺧﺎﻭﺭ (ﺷﺮﻕ ) ، ﺑﺎﺧﺘﺮ ( ﻏﺮﺏ )
۵ – ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ، ﻣﺎﻩ ، ﺳﺘﺎﺭﻩ ، ﺁﺗﺶ ، ﺭﻋﺪ ( ﺍﺑﺮ ﻭ ﺑﺎﺩ ﻭ ﻣﻪ ﻭ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ ﻭ ﻓﻠﮏ )
۶ – ﺷﺶ ﺭﻭﺯ ﺁﻓﺮﯾﻨﺶ
